3 tips voor omgevingsparticipatie bij windprojecten

In 2030 moeten we 49% minder broeikasgassen uitstoten. Dat is de afspraak die we gemaakt hebben in het Klimaatakkoord. Voor ons elektriciteitssysteem betekent dit dat we hard werken aan CO2-vrije energie. Energie uit wind bijvoorbeeld.  

Maar daar zijn omwonenden niet altijd even blij mee. Lokaal groeit het protest tegen windprojecten. Zo werd in Vlaanderen in één jaar tijd tegen 80% van de geplande windprojecten beroep aangetekend (Vlaams departement Leefmilieu, Natuur en Energie (LNE), 2018). Als initiatiefnemer moet je  voortdurend bouwen aan acceptatie en draagvlak voor je windproject. 

Participatie leidt tot een beter windproject 

Werk jij aan een windproject of sta je op het punt een plan voor het plaatsen van windmolens uit te rollen? Dan zul je net als wij merken dat de omgeving zich gaat roeren. Maar, er gloort ook hoop aan de horizon. 

Door een goed participatietraject uit te stippelen eindig je vaak met een beter plan. Zorg dat er daadwerkelijk ruimte is voor zeggenschap en eigenaarschap door de omgeving, en er voldoende autoriteiten achter het project staan, zodat mensen in de omgeving je op hun beurt hun belangen, inzichten en hun specifieke kennis over het gebied kunnen geven. Als er dan echte commitment is om inbreng van de omgeving te laten landen in het plan, bouw je aan draagvlak. Én een intregaler en wellicht beter plan.  

Het organiseren van de mogelijkheid tot vroegtijdige inbreng vanuit de omgeving wordt volgens de Nederlandse Omgevingswet, die ingaat in 2021, overigens ook verplicht. Hoe eerder de participatie, hoe beter het plan. 

3 tips voor omgevingsparticipatie bij windprojecten 

Maar hoe laat je de omgeving participeren bij windprojecten? Op basis van onze ervaringen met windprojecten in Nederland en België geven we 3 tips:  

1. Maak werk van een sterke krachtenveldanalyse   

Met een krachtenveldanalyse breng je het speelveld van jouw windproject in kaart. Wie zijn degenen die belang hebben bij jouw windproject en hoe laat je ze het best participeren? Maak een overzicht van al deze belanghebbenden. Dat kunnen zowel personen, bedrijven als overheden zijn.  

Maak de krachtenveldanalyse niet helemaal achter je bureau, maar ga ook fysiek de omgeving in om alle belanghebbenden in het vizier te krijgen. Wanneer je op de locatie van je geplande windproject staat, kijk je de belanghebbenden waarschijnlijk recht in de ogen. 

Duik ook eens in de geschiedenis van de omgeving. Hebben omwonenden de laatste jaren te maken gehad met allerlei nieuwe projecten in hun omgeving? Ga in gesprek met de omwonenden en ontdek ‘oud zeer’. Zo voorkom je dat je al met 10-0 achterstand aan je windproject begint. 

Als je een overzicht van alle belanghebbenden hebt, probeer het  project dan ook eens door hun bril te bekijken. En wees daarbij even genadeloos als zij zullen zijn. Respecteer je overal de geluidsnormen? Is er vaak slagschaduw? Door vragen te stellen die peilen naar de mogelijke impact krijg je een beter zicht op de belangen die rond je windproject spelen. 

2. Wacht formele inspraakmomenten niet af 

Participatie pas toestaan bij de formele inspraakmomenten? Eerder is beter in dit geval! Formele inspraakmomenten vinden namelijk pas plaats wanneer het omgevingsplan al is gemaakt. Inzichten en gebiedskennis verwerf je beter nog daarvoor.  

Neem de omgeving dan ook vanaf de start van je windproject mee in je verhaal. Liefst nog voordat er een pennenstreek op papier staat. In de fase vóór formele inspraak is er vaak nog veel ruimte om mee te denken. Terwijl in de fase van inspraak de plannen al vastliggen en het niet meer mogelijk is om het gevoel van ‘ik wil het niet, of ik wil het anders’ ruimte te geven. Hierdoor kun je ervoor zorgen dat veel inhoudelijke belangen en inbreng niet terechtkomen in een zienswijze of bezwaarprocedure, maar in je verbeterde plan. 

Waarin kan je de omgeving laten participeren? De plek waar de windmolen komt te staan! Maak samen met de omgeving een overzicht van alle mogelijke locaties en doe onderzoek naar de haalbaarheid van zo veel mogelijk van die locaties. Kies samen met de omgeving de beste plek.

3. Laat belanghebbenden het project voelen en beleven  

De omgeving écht betrekken in je windproject? Laat ze dan het project voelen en beleven. Je tilt de informatiemarkt of klankbordgroep naar een hoger niveau door een belevingselement in te passen. Nodig bijvoorbeeld mensen uit die in een ander gebied bij een windmolen wonen of werken, en laat ze vertellen over hun ervaringen. Of ga met degenen die bezorgd zijn over jouw windproject langs bij deze mensen. 

Je kunt de omgeving ook laten ontdekken wat ze daadwerkelijk van de windmolen zullen zien en horen zodra die er staat. Werk bijvoorbeeld met VR-beelden die de toekomstige situatie van je windproject schetsen. Of organiseer een informatiebijeenkomst recht onder een windmolen om mensen meteen te laten ervaren hoe het is om onder een windmolen te staan, en hoe hard het geluid klinkt.  

Afbeeldingen (Ruth Catsburg): “Bij het project Energie A16 van de provincie Noord-Brabant werd samen met de omgeving gezocht naar geschikte locaties voor 28 grote windmolens. En dat is gelukt. Belangrijk daarbij was dat de omgeving actief betrokken is door de inzet van windexcursies, VR-toepassingen en een informatiebijeenkomst onder een windmolen.” 

Nog meer tips 

Met deze 3 tips werk je aan de best mogelijke participatie om jouw windproject samen met de omgeving vorm te geven, en zo samen te werken aan de energietransitie. Wil je nog meer tips en tricks voor de participatie bij je windproject? Download onze whitepaper ‘Weerstand tegen windmolens, wat nu? 10 tips voor acceptatie en draagvlak bij windprojecten’.  

Dit artikel is onderdeel van onze serie ‘Communicatie tijdens de energietransitie’. Binnenkort verschijnt het tweede artikel in deze serie over het meekrijgen van mensen in de energietransitie. Houd onze website en social media in de gaten om op de hoogte te blijven. 

Door

Moniek Schoofs Senior communicatieadviseur
moniek.schoofs@connect-nederland.nl

Sofie Moons Communicatieadviseur - Projectleider
sofie.moons@connect.be