Een filosoof bij een communicatiebureau: een vreemde eend in de bijt?

Het was bij mij van jongs af aan duidelijk dat ik “iets met schrijven” zou gaan doen later. Je kon mij niet blijer maken dan me een schrijfopdracht te geven over bijvoorbeeld een pen en een fruitmand die elkaar ontmoeten. Bedenk daar maar een verhaal bij, was de opdracht dan. Daar waar mijn medeleerlingen de juf vervloekten en zwetend boven hun papier hingen, voelde ik mij bij zo’n opdracht als een vis in het water en kon ik helemaal op gaan in het bedenken van een andere wereld. Na de middelbare school werden mijn schrijfambities wat concreter toen ik koos voor communicatiewetenschap (CW). Bij CW kreeg ik in het tweede jaar een vak sociale & politieke filosofie. Filosofie liet mij niet meer los. Dus zat ik een jaar later ineens tussen de wijsbegeerte studenten.

Daar leerde ik dat ideeën in te kaderen zijn in een groter geheel. Waar wij in de moderne tijd (vanaf ongeveer de 17^e eeuw) bijvoorbeeld ‘rationaliteit’ hoog op het voetstuk hebben staan, ontbrak zo’n conceptie in de eeuwen daarvoor volledig. Er vloeien veel consequenties voort uit het idee dat mensen vooral rationele wezens zijn, bijvoorbeeld dat we een eigen mening hebben. Dat was in de middeleeuwen bijvoorbeeld nog helemaal niet aan de orde, gewoonweg omdat de mens toen nog niet gedefinieerd werd met het begrip ‘rationaliteit’. Ik vind het heel fascinerend dat veel zaken waarvan we de neiging hebben te denken dat die in steen gebeiteld staan, veel relatiever blijken te zijn dan we denken.

Via filosofie kreeg ik ook meer helderheid over het concept van publieke opinie. Bij communicatiewetenschap was ik al veel met publieke opinie bezig geweest en het oefende een enorme aantrekkingskracht op mij uit. Denk aan vreemde fenomenen zoals het bandwagon-effect (bij verkiezingen springen mensen nog snel op de “bandwagon” en stemmen wat de meeste mensen stemmen) en de “spiral of silence” (de meeste mensen houden hun mening voor zich wanneer ze denken dat die mening in de minderheid is). Daaruit destilleerde ik dat gedrag van mensen tegelijk voorspelbaar en onvoorspelbaar is. Grillig is misschien een beter woord. Afhankelijk van vele factoren.

Dat maakt het ook zo spannend om je in te leven in een doelgroep. Je kunt het altijd maar bij benadering doen. Je krijgt het nooit glashelder voor ogen. En dat heeft communicatie met filosofie gemeenschappelijk: elk antwoord is voorlopig. Je zal een slag om de arm moeten houden. Soms is dat vervelend, want veel mensen wensen definitieve antwoorden. Voor mij is die vrijheid en flexibiliteit in denken een must en onmisbaar voor ons samenleven.

Werken bij een strategisch communicatiebureau zoals Connect is voor filosofen dus eigenlijk een hele logische keuze. Mens en omgeving is immers waar het – voor zowel filosofie als voor de strategische communicatie – om draait. Wanneer die twee elkaar wederzijds beïnvloeden, kunnen nieuwe invalshoeken ontstaan. Strategische communicatie verdient het om een goed doordachte visie te hebben. Zeker als het gaat om burgers, zoals bij de projecten van Connect bijna altijd het geval is. Bij Connect hebben we meerdere van deze denkers, die ook doeners zijn. Hopelijk springen er nog meer filosofen op die bandwagon!